Het klimaat van Nederland

Nederland kent volgens het Köppensysteem een gematigd zeeklimaat (type Cfb), met relatief milde winters, milde zomers en neerslag gedurende het hele jaar. Dit klimaat heeft Nederland te danken aan de invloed van de Noordzee. Een andere benaming voor een gematigd zeeklimaat is een gematigd maritiem klimaat.

Onder veel Nederlanders heerst het idee dat Nederland een zeer nat klimaat heeft, maar dat is een misvatting, die vooral gebaseerd is op het gevoel en niet op cijfers. Gemiddeld valt er gedurende 7% van de tijd in Nederland neerslag in de vorm van regen, sneeuw, ijzel of hagel. Dat staat gelijk aan ongeveer één uur en veertig minuten aan neerslag per dag.

In totaal valt er op jaarbasis gemiddeld zo'n 800 tot 900 millimeter aan neerslag. Gedurende extreem droge jaren kan de teller lokaal onder de vijfhonderd millimeter blijven steken, in zeer natte jaren kan de neerslagsom oplopen tot maar liefst zo'n duizend millimeter. Op 8 maart 2013 is er overigens een neerslagrecord neergezet dat nooit meer verbroken kan worden: voor het eerst sinds het vastleggen van weercijfers heeft het in De Bilt officieel alle 24 uren van het etmaal geregend. Dat betekent dat er tijdens iedere meting (om de tien minuten) tenminste 0,1 millimeter neerslag geregistreerd is.

De populairste stedentrip bestemmingen in Nederland

Bekijk direct het klimaat van de drukst bezochte steden in eigen land

Onvoorspelbaar

Het gevoel dat we in een nat land leven wordt vooral gevoed door de onvoorspelbaarheid van het Nederlandse klimaat. We kennen geen uitgesproken natte of droge periodes en de kans op neerslag is op een zeer groot aantal dagen aanwezig. Het aantal dagen dat onze weermannen vrijwel kunnen garanderen dat het droog blijft, lijkt wel op één hand te tellen. Deze onvoorspelbaarheid zorgt ervoor dat Nederlanders het gevoel hebben dat het in Nederland veel meer regent dan elders.

Voor het feit dat het weer in Nederland alle kanten op lijkt te kunnen gaan, zijn meerdere oorzaken aan te wijzen. De belangrijkste oorzaken zijn de ligging aan de zee, het ontbreken van bergen en het feit dat we vaak op een scheidslijn van warm en kouder weer liggen. De hoger gelegen straalstroom heeft vrijwel onbeperkt kans om depressies uit westelijke richting over zee aan te voeren. De ligging van deze straalstroom heeft veel invloed op het uiteindelijke weer dat we hebben en kan ervoor zorgen dat we wekenlang geteisterd worden door de aanvoer van depressies.

Wind

Het kan in Nederland soms flink waaien. De ligging aan de Noordzee zorgt ervoor dat Nederland kwetsbaar is voor depressies die vanuit het westen aangevoerd worden. Diepe depressies kunnen voor harde wind zorgen. Dat is vooral aan de Nederlandse kust merkbaar. Af en toe komt het tot een storm. In tegenstelling tot wat mensen denken, is de winter het seizoen waarin de meeste stormen voorkomen. Vooral in januari en februari kan het flink waaien. Zo was het in februari 2022 flink raak. Met drie stormen in zes dagen tijd was er sprake van een zogenaamde drielingstorm. In korte tijd raasden de stormen Dudley, Eunice en Franklin over Nederland. De laatste keer dat dat daarvoor gebeurde was in 1928. Tweelingstormen zijn iets minder zeldzaam.

Tijdens (zware) stormen zijn het vooral de windvlagen die voor schade zorgen. De windsnelheden kunnen tijdens een windstoot oplopen tot meer dan 120 kilometer per uur. Dat is harder dan orkaankracht. Op 5 juli 2023 werden er tijdens de zeer zware zomerstorm Polly windstoten van 146 kilometer per uur aan de Nederlandse kust gemeten. Dat geschiedde ter hoogte van IJmuiden. Een echte orkaan, waarbij er langere tijd sprake is van windkracht 12, is in Nederland tot nu toe niet voorgekomen.

Zomer in Nederland

Nederlandse zomers zijn over het algemeen wisselvallig en onvoorspelbaar. Ook kan er binnen één zomer een zeer grillig verloop zijn van de temperaturen en het weerbeeld. Een warme en zonnige juni kan gevolgd worden door een natte en grijze juli. Twee weken bar slecht zomerweer kunnen ook zomaar gevolgd worden door een serieuze hittegolf. Wie op vakantie een redelijk hoge zonzekerheid wil hebben en vrijwel gegarandeerd warm zomers weer verwacht, moet geen vakantie in Nederland boeken. Vakantie in eigen land betekent: je aanpassen aan de grillen van de weergoden en het is vaak een kwestie van geluk of je het weerbeeld krijgt dat je hebben wilt op vakantie. De grootste kans op zon heb je langs de kust en dan vooral in Zeeland, in de kop van Noord Holland en op de Waddeneilanden.

Door klimaatverandering worden de zomers in Nederland steeds warmer. Dat is goed te merken aan het aantal weerrecords dat de afgelopen jaren verbroken is tijdens de warmste maanden. Met name records op het gebied van de maximumtemperaturen sneuvelen sneller dan ooit tevoren. Wat vooral goed zichtbaar is, is dat veel zomers in deze eeuw in zijn geheel bovengemiddeld warm zijn. Een gemiddelde temperatuur van 1 tot 2 graden boven 'normaal' over de periode juni tot en met augustus is een vrij vaak voorkomend fenomeen.

Ontdek het klimaat van de twaalf Nederlandse provincies

Bekijk direct gedetailleerde klimaatinfo van de twaalf Nederlandse provincies.

Winter

De winters in Nederland zijn bijna net zo onvoorspelbaar als de zomers. In januari kan de temperatuur overdag oplopen tot ruim boven de tien graden, maar evengoed kan het overdag tien graden vriezen. De tendens van vooral het laatste decennium van de vorige eeuw en het begin van deze eeuw is dat de winters gemiddeld iets milder aan het worden zijn en dat de kans op lange vorstperiodes aan het afnemen is. Dit is ook te merken in het aantal dagen dat je in Nederland kunt schaatsen. Het aantal winters dat er in grote delen van Nederland helemaal niet geschaatst kan worden, is tegenwoordig vrij groot.

Het aantal dagen per jaar dat er sneeuwval geconstateerd wordt, varieert van twintig in Zeeland en Zuid-Limburg tot ruim dertig in Noordoost-Nederland. Vaak is het onvoldoende om voor een serieus wit landschap te zorgen en als het wel winters wit is in Nederland, is dat vaak van vrij korte duur. De belangrijkste oorzaak is dat het vallen van sneeuw vaak gebeurt als de temperaturen net iets onder het vriespunt liggen en het vrij vaak een periode van iets warmer weer (dooi) aankondigt. Als het écht koud is, is er vrijwel altijd sprake van een droge stroming uit oostelijke richting, waarbij er geen neerslag aangevoerd wordt.

Lente

De meteorologische lente breekt in Nederland aan op 1 maart. Het voorjaar beslaat in totaal drie maanden: maart, april en mei. Wie de klimaatstatistieken van Nederland bekijkt, zal zien dat de gemiddelde maximumtemperatuur in deze periode oploopt van gemiddeld 11 graden in maart naar 18 graden in mei. Als er een seizoen is waarin er grote contrasten voor kunnen komen, dan is het de lente wel. Als we bijvoorbeeld naar de lente van 2021 kijken, dan zien we op 31 maart een extreem hoge middagtemperatuur van 23,8 graden Celsius in De Bilt. Dit was op dat moment een recordwarmte. In Noord-Brabant en Limburg werd op verschillende plekken de zomerse grens van 25 graden gehaald – uniek voor de maand maart. Dit kwam door een sterke aanvoer van warme lucht die via het zuiden helemaal vanuit de Sahara kwam. Enkele dagen later waaide de wind ineens uit noordelijke richting. Door een lagedrukgebied boven Scandinavië ontstond er een koudeput, die extreem koude poollucht richting Nederland stuurde. Het gevolg was koel, winters weer met keiharde wind. Op 7 april 2021 ontwaakte een groot deel van Nederland zelfs met een laagje sneeuw in de straten, waarbij het kwik op veel plekken amper boven het vriespunt uitkwam. Dit laat zien hoe wispelturig de lente in Nederland kan zijn. De langjarige gemiddeldes zijn hier overduidelijk het resultaat van een periode waarin het weer alle kanten op kan gaan.

Klimaatcijfers

Onderstaande cijfers zijn gebaseerd op langjarige gemiddelde klimaatstatistieken. De temperaturen worden weergegeven in graden Celsius (°C).

Meer klimaatinformatie

Klimaatcijfers zijn handig, maar bieden geen totaalbeeld van het klimaat en de mogelijke weersomstandigheden binnen een bepaalde periode. Hoe groot de kans op winters weer, (extreme) hitte of orkanen is vind je vaak niet terug in cijfers. Daarom bieden wij per maand handige extra klimaatinfo.