Het klimaat van Brazilië

Brazilië is het grootste land van Zuid-Amerika en het op vier na grootste land ter wereld. Brazilië staat vooral bekend om het voetbal, de mooie vrouwen en het carnaval. Een belangrijker kenmerk van Brazilië is het complexe ecologische systeem, waar de natuur en het klimaat een prachtig samenspel vormen en dat het land zijn unieke plekjes geeft op deze wereld. Het Amazonegebied is een van de meest fascinerende natuurgebieden en wordt soms gezien als de longen van de aarde. Wetenschappers kijken dan ook met zorg naar de snelle ontbossing van dit miljoenen vierkante kilometers grote tropische regenwoud.

Omdat het grootste deel van Brazilië ten zuiden van de evenaar ligt, zijn de seizoenen tegenovergesteld aan de onze. In theorie zou het tijdens onze zomermaanden in Brazilië winter moeten zijn. Het enige wat je merkt is dat de zuidelijk helft van Brazilië in die periode wat lagere temperaturen heeft dan tijdens onze wintermaanden, als het daar in theorie zomer is. Winters weer kun je echter vergeten in Brazilië: wie op wintersport wil gaan zal uit moeten wijken naar andere landen.

Ontdek de populairste plaatsen in Brazilië

Bekijk direct het klimaat van de populairste toeristische bestemmingen in Brazilië:

Verschillende klimaatzones

Brazilië kent verschillende klimaten, die voor een groot deel onder de hoofdcategorieën tropisch en subtropisch geschaard kunnen worden. Door de ligging van dit enorme land zijn het allemaal warme klimaten. De uiteindelijke klimaatzone en de bijbehorende kenmerken worden vooral bepaald door de ligging ten opzichte van de Atlantische Oceaan, het Hoogland van Brazilië, het Andesgebergte ten westen van het land en het al eerder genoemde Amazonegebied.

Het hele Amazonegebied en noordelijke deel van het Hoogland van Brazilië kent tropische klimaten. Ten zuidoosten van de monding van de Amazonerivier en in het gehele westelijke deel van het Amazonegebied vind je een tropisch regenwoudklimaat, type Af volgens de Köppen-Geigerklimaatclassificatie. De rest van het Amazonegebied heeft voornamelijk een tropisch moessonklimaat (type Am), wat het vooral te danken heeft aan een duidelijk aanwezige nattere periode, de zogenaamde moesson ofwel regentijd.

Vrijwel het gehele gebied tussen het Amazonegebied en de denkbeeldige lijn tussen Pantanal en Rio de Janeiro heeft een tropisch savanneklimaat (type Aw). Uitzonderingen vormen de hoger gelegen gebieden in centraal Brazilië, waar een warm en deels gematigd savanneklimaat heerst (types Cwa en Cwb), het binnenland in het oosten, waar voor een groot deel een warm steppeklimaat heerst (type Bsh) en de kuststrook tussen Salvador en Rio de Janeiro, waar tropische moesson en tropische regenwoudklimaten de toon zetten.

Het zuiden van Brazilië heeft een warm zeeklimaat met warme zomers en milde winters. Het gaat hierbij vooral om de regio's Paraná, Santa Catarina, Rio Grande do Sul en São Paulo. Omdat in de lokale wintermaanden de temperaturen 's nachts kunnen dalen tot onder de tien graden, is er hier overduidelijk geen sprake meer van een tropisch klimaat.

Regen

Aan regen geen gebrek in Brazilië. Vooral in de regenwouden van het Amazonegebied en in het uiterste oosten (in de omgeving van Recife) valt het hemelwater volop naar beneden. Op jaarbasis kan er vooral in het westen en het oosten van het Amazonegebied veel regen vallen. De natste gebieden zijn goed voor maar liefst tweeduizend tot ruim vierduizend millimeter regen op jaarbasis. In deze gebieden valt de regen gedurende het hele jaar met niet al te grote variaties in de hoeveelheden per maand. De centrale Amazone is minder nat: hier valt per jaar gemiddeld 1500 tot 2000 millimeter regen. Tijdens de wintermaanden (juli tot en met september) valt er een stuk minder dan tijdens de moesson, waardoor de totale hoeveelheid neerslag achterblijft in vergelijking tot de rest van het gebied. De rest van Brazilië is ook goed voor minimaal duizend millimeter regen per jaar, meestal is er sprake van een nat en een droger seizoen. Dit is verschillend per regio en wordt verder behandeld in de specifieke klimaatpagina's over gebieden en plaatsen in Brazilië.

De regio Ceará in het noordoosten is gemiddeld een stukje droger dan de omliggende gebieden. Het gaat echt om statistische gemiddelde waardes die geen garantie geven:

de precieze locaties waar de regen valt en de daarbij behorende hoeveelheden kunnen zeer grote verschillen vertonen. Zo kan er op locatie A het ene jaar 600 millimeter regen vallen, terwijl dezelfde plek de pech heeft het jaar daarop een dubbele hoeveelheid te moeten verwerken.

Regenseizoen

Sommige plekken, zoals de tropische regenwouden in het westen van de Amazone en bij de monding in het oosten, kennen geen regenseizoen. Op deze locaties valt gedurende het hele jaar een ruime hoeveelheid regen. In het uiterste zuiden van Brazilië is de winter iets natter dan de zomer. Een groter contrast vind je echter in het uiterste oosten van Brazilië, in het kustgebied rondom Recife. Hier zijn de zomers redelijk droog en de winters uitermate nat. Meer dan 200 millimeter regen per maand in mei en juni is hier heel normaal.

Het centrale deel van het Amazonegebied heeft wel een regenseizoen, waarmee het zich onderscheidt van de rest van dit gebied. De periode juni tot en met september is hier een droge periode (relatief). Op de meeste plekken valt dan nog steeds 30 tot 100 millimeter regen per maand. De draslandgebieden van Pantanal kennen een regenseizoen dat loopt vanaf december tot en met mei. In deze periode valt er zo'n duizend tot veertienhonderd millimeter regen, die ervoor zorgt dat de waterspiegel tot maar liefst 3 meter kan stijgen. Het water zet dan grote stukken land onder water waardoor het erg vruchtbaar wordt. Een andere schat van dit gebied zijn de vele dier- en vissoorten, waarvan sommige door toedoen van de mens helaas dreigen uit te sterven. Het gebied is erg populair onder natuurgenieters, maar ook onder mensen die dieren willen vangen om daar (soms aanzienlijke) sommen geld voor te vangen.

Het centrale gebied van Brazilië, waar je vooral de wat hoger gelegen gebieden vindt, heeft ook een natter seizoen in de zomermaanden. Zo heeft de stad Brasilia wintermaanden waarin het aantal regendagen beperkt blijft tot gemiddeld 3 tot 5 per maand, terwijl het in de zomer bijna elke dag regent en vrijwel iedere maand (ruim) boven de tweehonderd millimeter neerslag uitkomt.

Warmte

Aan warmte geen gebrek in Brazilië. Niet alleen het weer is warm, ook aan de mensen en in de muziek voel je de warmte. Grote delen van Brazilië hebben het hele jaar of een aanzienlijk deel van het jaar je maken met temperaturen die rond tropische waardes liggen, van rond de 30 tot 33 graden overdag en iets boven de twintig graden gedurende de late nacht. In de zuidelijke helft van Brazilië is het in de wintermaanden wat koeler. Met gemiddeld 20 tot 28 graden is het overdag nog steeds zeer aangenaam, wel kunnen de nachten wat frisser zijn, met temperaturen die kunnen dalen naar 5 tot 10 graden. In de kuststrook vanaf Rio de Janeiro tot Salvador mag je hier gerust vijf tot acht graden bij optellen.

Vorst komt bijna niet voor in Brazilië. Enkel op de hoogste toppen van de bergen kunnen de temperaturen sporadisch even onder het vriespunt duiken. Het meenemen van ski's kun je uit je hoofd zetten, want grote vlaktes met sneeuw zul je hier niet zien.

UV-straling

De kracht van de zon is in Brazilië groot. In het noorden, dat rond of net iets onder de evenaar ligt, geldt vrijwel het hele jaar de hoogst mogelijk zonkracht (11). In december en januari kan deze iets lager liggen, evenals op momenten dat het flink bewolkt is. De zuidelijke helft van Brazilië heeft in de zomermaanden ook te maken met een zeer sterke zon, waarbij je met een witte huid al binnen een kwartier kunt verbranden. In de lokale wintermaanden, als het bij ons zomer is, is de zonkracht vergelijkbaar met bij ons op het zelfde moment. Vlak voor en na de zomer ligt de uv-index al iets hoger dan het bij ons maximaal haalbare. Goed smeren met een hoge factor zonnemelk is het advies. Tijdens de heetste uren (van 11 tot 16 uur) kun je het beste uit de zon blijven of je goed bedekken.

Klimaatcijfers

Onderstaande cijfers zijn gebaseerd op langjarige gemiddelde klimaatstatistieken. De temperaturen worden weergegeven in graden Celsius (°C).

Meer klimaatinformatie

Klimaatcijfers zijn handig, maar bieden geen totaalbeeld van het klimaat en de mogelijke weersomstandigheden binnen een bepaalde periode. Hoe groot de kans op winters weer, (extreme) hitte of orkanen is vind je vaak niet terug in cijfers. Daarom bieden wij per maand handige extra klimaatinfo.